Psychologia dla Ciebie

Wsiadam do samochodu, odpalam silnik i pojawia się myśl „czy zamknęłam drzwi wejściowe”? Krótkie zawahanie – „przecież zawsze zamykam”, ale wciąż odczuwam niepokój. Postanawiam wysiąść z samochodu, pójść i sprawdzić – w przeciwnym razie będę się stresować cały dzień.

Wychodzę z domu – nagle nie jestem pewna, czy wyłączyłam żelazko. „Ale przecież wyłączałam na pewno”. „Pójdę, sprawdzę – przecież nic nie zaszkodzi”. Podobnie z gazem, prostownicą do włosów, oknami. Czasami nawet dzwonię do kolegi, który parkuje obok mnie i przyjeżdża później do pracy, aby sprawdził, czy mój samochód jest na pewno zamknięty.

Podobne sytuacje zdarzają się wielu osobom.

Jak wstępnie rozpoznać, czy mamy do czynienia z chorobą (w tej sytuacji  może to być tzw. nerwica natręctw) i powinniśmy się udać do specjalisty czy też z normalnymi sytuacjami, do których możemy przywyknąć lub starać się je zmienić na własną rękę?

 

Czym jest nerwica natręctw?

Tzw. zaburzenie obsesyjno – kompulsywne wiąże się z:

• Występowaniem myśli natrętnych – obsesji – które pojawiają się wbrew naszej woli i najczęściej są przykre. Myśli są traktowane jako swoje własne, próby pozbycia się ich są bezskuteczne.

Przykładowo mogą to być myśli dotyczące brudu – dana osoba nie może się na niczym skupić, bo wszędzie widzi lub czuje zarazki i bakterie. Mogą to być również myśli agresywne, bluźniercze, zastanawianie się, czy włączyło się żelazko, czy wykonało się dobrze daną czynność.

• Czynnościami przymusowymi (kompulsjami) – czyli wielokrotnym powtarzaniem pewnych zachowań. Ich celem jest zapobieganie wystąpieniu jakiś mało prawdopodobnych wydarzeń, które według pacjenta wystąpiłyby, gdyby nie wykonało się tej czynności. Celem może być również przeciwdziałanie złemu samopoczuciu.

Osoba zdaje sobie najczęściej sprawę z tego, że dane działanie jest bezskuteczne i bezsensowne, ale niewykonanie czynności powoduje tak duży lęk i napięcie (wzrastają coraz bardziej przy próbie powstrzymywania się), że jednostka poddaje się i wykonuje daną czynność ponownie.

Może to być ciągłe sprzątanie, mycie rąk, wielokrotne sprawdzanie zamkniętych drzwi, zakręconych kurków, zapłaconych rachunków itd.

Myśli natrętne mogą mieć związek z kompulsjami (np. ciągłe myślenie o zarazkach powoduje, że osoba cały czas myje ręce), ale nie muszą. Osoby z zaburzeniem obsesyjno – kompulsywnym często mają też depresję.

Czy to już nerwica?

Zaburzenie od normalnego zachowania różni przymus. Osoba nie chce wykonywać danej czynności, ale czuje, że musi. W przypadku myśli – obsesji jest to trudność w pozbyciu się ich.

Jeżeli myśli lub bezsensowne zachowania dezorganizują życie, powodują spóźnienia, wystawiają nas na śmieszność, irytują otoczenie lub mają inne negatywne skutki jak np. zmiany skórne (w przypadku częstego mycia rąk), to koniecznie trzeba udać się do specjalisty. Terapia jest sposobem leczenia zaburzeń obsesyjno – kompulsywnych.

Jak możemy próbować ograniczyć takie przymusowe zachowania (pod warunkiem, że mają one małe natężenie)?

• Pomyśl, jak możesz sobie ułatwić życie nie marnując energii na zmartwienia. Moim pomysłem na problem niewyłączonego żelazka było kupno takiego sprzętu, które po kilku minutach nieużywania samo się wyłącza. Oczywiście przetestowałam będąc w domu, czy to rzeczywiście działa.
• Przed każdym dłuższym wyjściem z mieszkania, poświęć minutę na przejście się po nim i sprawdzenie okien, kurków, czy pies/kot ma wodę i innych ważnych rzeczy. Po takim szybkim obchodzie masz racjonalny argument, żeby nie  martwić w ciągu dnia nieprzewidzianymi sytuacjami.
• Jeżeli wiesz, że sprawdzanie zamkniętych drzwi po raz drugi jest bezsensowne, po prostu tego nie rób. Popatrz na sytuację racjonalnie. Masz w ręce klucze? Pamiętasz jak je zamykałeś/-aś? To po co wracać i sprawdzać po raz drugi? Wyjedź/ wyjdź z domu. Za kilka chwil o tym zapomnisz.
• A na koniec – pogódź się z tym co nieuniknione. Nie przewidzisz wszystkich nieszczęść, czasami trzeba dać sobie trochę luzu. Wejdziesz na najwyższy szczyt świata, a złamiesz nogę potykając się na dywanie we własnej sypialni.

Zdarzają Wam się takie bezsensowne zachowania?

Macie jakieś sposoby na radzenie sobie z nimi?

A może chcielibyście dowiedzieć się więcej o zaburzeniu obsesyjno – kompulsywnym?

Źródło:

1. W. Aleksandrowicz, Psychopatologia zaburzeń nerwicowych i osobowości, wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002.
2. Seligman, E. Walker, D. Rosenhan, Psychopatologia, wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2003.
3. K. Horney, Nerwica a rozwój człowieka, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1978.